Aniversario Territorios

1.500. ZENBAKIA de Euskal Herri urbano eta landa- tarraren artean. Ana Urkizak berak azaldu duen bezala, «batetik, ba- daukagu kultura uniformizatzailea, kon- tsumokoa, ekonomia bati begira dagoena. Bestetik, ordea, herritarrak protagonista dituen herri kultura, tradizioa deitzen du- gun hori». Adituak aurrerapausotzat jotzen du gure «kultura unibertsala dela» ulertu izana, lehen «gure etxekoa bakarrik zela uste baike- nuen». Eta, horren harira, zoriondu da dagoeneko lor- tu ditugulako «azpiegitura handiak» eta «industria bat garatu» delako euskal kul- turaren inguruan. «Baditu- gu makrokontzertuak, jen- de asko erakartzen dute- nak», azpimarratu du. Hala ere, deitoratu du orokorrean «kontsumoa ez dela hazi produzitzen denaren neu- rrian». «Azken hamarkade- tan, sorkuntzaren ikuspegitik, sekulako go- rakada egon da, baina kontsumoaren da- tuak ez dira onak. Beraz, gure aldetik diag- nostikoa gazi-gozoa da», gehitu du Andres Urrutiak. Jarraian, diziplina ezberdinetan sakon- du dugu, produkzio zinematografikoetatik hasita. Egia da arlo honetan ekoizpena nahi beste hazi ez dela, eta iazko 900 estreinal- dietatik hiru bakarrik izan zirela euskarazko fikzioak eta beste hamaika euskarara bi- koiztutako haurrentzako filmak. Dena den, Pantailak Euskaraz ekimenaren arduradu- nek uste dute Eusko Jaurlaritzak joan den urtean ikus-entzunezko ekoizpenerako laguntzak hirukoiztu izanak (2,4 milioitik 7,3milioira pasatu dira) eta diru horren er- dia euskarazko lanetara bideratzeak pro- dukzioen hazkunde nabarmena bultzatuko dutela. Gainera, ezindaahaz- tu lehen aipatutako muga horiek ez dutela eragotzi ‘AupaEtxebeste’, ‘Obaba’, ‘Lo- reak’, ‘Handia’ eta ‘Irati’ be- zalako filmek euskara ekoiz- pen profesional handiekin lehiatzea, bai nazio mailan, bai nazioartean. ‘Loreak’ (2014) izan zen Espainiak Oscar sarietanherrialdea or- dezkatzeko hautatu zuen euskara hutsezko lehen pe- likula, ingelesez besteko film onenaren kategorian. Eta izendatuen azken zerrendan sartzerik lor- tu ez bazuen ere, aukeraketa horrekmuga- rri bat ezarri zuen euskarazko zinemaren historian, eta nazioarteko ikusgarritasun handia eman zion. Antzerkiari dagokionez, KulturarenEuskal Behatokiaren datuek erakusten dute euska- razko lanek presentzia garrantzitsua dute- la Euskal Autonomia Erkidegoan. 2023an, 4.562 funtzio egin ziren: %41,2 euskaraz, %44,1 gaztelaniaz eta %14,7 beste batzu- etan. Hala ere, Susana Soletok, duela gutxi Primeran eta Netflixentzat ‘Desagertuta’ te- lesail elebidunean parte hartu duen aktore euskaldun berriak, kritikatu du «gaztelania- ren nagusitasuna agertokiaren atzealdeko elkarrizketetan» askotan ematen dela, eta adierazi duenez, sentitzen du bere lanbi- dean «hizkuntza erabat ez menderatzeak gure euskara maila eta ahoskera etengabe epaitua egotera» eramaten duela. Bere us- tez, fikzioetan gure herriaren errealitate soziolinguistikoa islatzea falta da. «Badiru- di pertsonaia guztiek abizen euskaldunak eta euskara perfektua izan behar dituztela, Gipuzkoa sakonean jaiotakoak balira beza- la. Baina aberasgarriagoa izango litzateke euskarazmodunaturalean ari diren euskal- dun berriak ere agertzea». Elkarrizketaren puntu honetan, Xabier Payak herri gisa hausnartzera eraman beharko gintuzketen beste gabezia batzuk aipatu ditu: «Non ikas daiteke, modu pro- fesionalean, euskara hutsez gidoi bat idaz- ten herri honetan? Inon ez. Eta Antzerkia? Ere ez. Harrigarria bada ere, Euskal Dan- tzen goimailako titulu ofizialik ere ez dauka- gu eskuragarri, norbaitek esan dezan ‘ni euskal dantzari profesionala naiz’. Beraz, argi dago formazioan sekulako hutsunea daukagula, ez baitugumetodo ez eskolarik. Eta, gureari hainbeste oztopo jarrita ere, Goya sariak irabazten ari gara eta egunen batean euskaraz Oscar bat ere lortuko dugu, «Oso argi daukagu teknologia eta ingurune digital berriak erabili behar ditugula» ANDRES URRUTIA Euskaltzainburua Akademiako burua 2005etik. Abokatua, notarioa, idazlea eta Deustuko Unibertsitateko irakasle ohia da. ANA URKIZA Eusko Ikaskuntzako lehendakaria eta idazlea Erakundeko lehen emakume presidentea (2020tik). Idazle gisa, narratiba, poesia, haur-literatura eta biografiak idatzi ditu, eta hainbat hedabidetan zutabegilea da. EIDER GARCÍA DURANA Harrijasotzailea Ehun kilo altxatzea lortu zuen le- hen emakume arabarra, rugby jo- kalaria ere izan da. ‘El Conquista- dor del fin delmundo’ saioanparte hartu du, kapitain eta finalista iza- nik. Erizaintzako laguntzailea da. «Gure kultura unibertsala dela ulertu dugu, lehen etxekoa bakarrik zela uste baikenuen» «Herri kirolen txapel- ketek hiri handietara jauzi egin behar dute, jendea erakartzeko» MIKEL URDANGARIN Musikaria Hogei disko argitaratu ditu, 1997tik 2024ra bitartean, azkena ‘Mundua eder’. Gainera, ‘Margolaria’ dokumentalaren protagonista izan da. «Pertenentzia sentimendua da gazteekmusika tresna hau ez uzteko modu bakarra» «Ez dugu ziurtatuta ekosistema bat gure herrian, euskal kulturamodu oparo batean eman dadin» IÑAKI PALACIOS Txistularia eta txistu irakaslea Tresna horrenmugak zabaldu di- tu, beste hainbat genero eta instrumenturekin fusionatuz. Txistu irakaslea eta ikasketa burua da Basauriko Musika Eskolan. «Industria bat garatu da gure kulturaren inguruan eta azpiegitura handiak lortu ditugu» Larunbata 25.03.15 EL CORREO TERRITORIOS DE LA CULTURA 50